Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 được Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 27 tháng 11 năm 2015, có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2018. Sau khi Bộ luật tố tụng hình sự có hiệu lực thi hành thì việc áp dụng biện pháp ngăn chặn tạm giam theo quy định tại khoản 3 Điều 278 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 hai quan điểm khác nhau.
Mục lục bài viết
Ý kiến về thẩm quyền ra lệnh tạm giam theo quy định tại Bộ luật TTHS
(i) Việc ra lệnh tạm giam đối với bị cáo đang bị tạm giam mà đến ngày mở phiên toà thời hạn tạm giam đã hết, nếu xét thấy cần tiếp tục tạm giam để hoàn thành việc xét xử thì thẩm quyền của Hội đồng xét xử.
(ii) Nếu Hội đồng xét xử đang tiến hành xét xử vụ án (Hội đồng xét xử đã mở phiên toà) mà thời hạn tạm giam bị cáo đã hết, nếu xét thấy cần tiếp tục tạm giam để hoàn thành việc xét xử thì thẩm quyền ra lệnh tạm giam bị cáo trong trường hợp này của Hội đồng xét xử. Còn các trường hợp khác thì thẩm quyền của Chánh án Tòa án.
- Khi hết thời hạn tạm giam để chuẩn bị xét xử theo quy định tại khoản 1 Điều 277 mà Tòa án chưa mở phiên tòa thì Thẩm phán chủ tọa phiên tòa đề xuất Chánh án, Phó Chánh án áp dụng biện pháp ngăn chặn tạm giam cho đến khi kết thúc phiên tòa sơ thẩm. Bởi vì khoản 1 Điều 278 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định “Sau khi thụ lý vụ án, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa quyết định việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế, trừ việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp tạm giam do Chánh án, Phó Chánh án Tòa án quyết định”. Như vậy, sau khi thụ lý vụ án bị can (bị cáo) đã áp dụng biện pháp ngăn chặn tạm giam nhưng thời hạn tạm giam hết trước ngày mở phiên tòa thì Thẩm phán chủ tọa phiên tòa đề xuất Chánh án, Phó Chánh án ra quyết định tạm giam theo mẫu số 05-HS ban hành kèm theo Nghị quyết số 05/2017/NQ-HĐTP ngày 19 tháng 9 năm 2017 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao vì lúc này Hội đồng xét xử chưa làm việc (chưa khai mạc phiên toà).
Ví dụ: Ngày 01/3/2018 Tòa án thụ lý vụ án đối với tội phạm ít nghiêm trọng. Tòa án ra lệnh tạm giam 30 ngày (trường hợp không trừ lệnh giam của Viện kiểm sát). Ngày 25/3/2018 Thẩm phán chủ tọa phiên tòa ra quyết định đưa vụ án ra xét xử, thời hạn mở phiên tòa là ngày 09/4/2018. Như vậy, việc ra Quyết định đưa vụ án ra xét xử và thời hạn mở phiên tòa của Thẩm phán là đúng với khoản 1 và khoản 3 Điều 277 nhưng đến ngày mở phiên tòa bị cáo hết lệnh tạm giam 10 ngày. Như vậy, Thẩm phán chỉ có quyền đề xuất Chánh án, Phó Chánh án thay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp tạm giam để áp dụng biện pháp ngăn chặn khác. Trường hợp bị cáo không có đủ điều kiện để áp dụng biện pháp ngăn chặn khác như: bảo lĩnh, đặt tiền để bảo đảm, cấm đi khỏi nơi cư trú… vì bị cáo trước đây phạm tội, đã bị truy nã, kết án tù, nếu áp dụng biện pháp ngăn chặn khác bị cáo bỏ trốn, mua chuộc hoặc tiếp tục phạm tội ….thì Thẩm phán chủ tọa phiên tòa đề xuất Chánh án, Phó Chánh án ra quyết định tạm giam theo mẫu số 05-HS ban hành kèm theo Nghị quyết số 05/2017/NQ-HĐTP ngày 19 tháng 9 năm 2017 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao là đúng với Điều 277, Điều 278 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 ( vì lúc này Hội đồng xét xử chưa làm việc).
- Đối với quy định tại khoản 3 Điều 278 thì đến ngày mở phiên tòa thời hạn tạm giam đã hết nếu xét thấy cần tiếp tục tạm giam để hoàn thành việc xét xử thì Hội đồng xét xử ra lệnh tạm giam cho đến khi kết thúc phiên tòa là trường hợp Hội đồng xét xử đã mở phiên tòa nhưng trong thời gian xét xử mà thời hạn tạm giam đã hết như phiên tòa phải mở trong nhiều ngày, phiên tòa tạm ngừng, kéo dài thời gian nghị án thì trong thời gian này Hội đồng xét xử phải ra lệnh tạm giam để hoàn thành việc xét xử theo mẫu số 07-HS ban hành kèm theo Nghị quyết số 05/2017/NQ-HĐTP ngày 19 tháng 9 năm 2017 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
Ví dụ: Ngày 01/3/2018 Tòa án thụ lý vụ án đối với tội phạm ít nghiêm trọng. Tòa án ra lệnh tạm giam 30 ngày (trường hợp không trừ lệnh giam của Viện kiểm sát). Ngày 15/3/2018 Thẩm phán chủ tọa phiên tòa ra quyết định đưa vụ án ra xét xử, thời hạn mở phiên tòa là ngày 30/3/2018 cũng là ngày hết thời hạn tạm giam nhưng trong quá trình xét xử phải tạm ngừng phiên tòa, kéo dài thời gian nghị án thì Hội đồng xét xử ra quyết định tạm giam để hoàn thành việc xét xử theo mẫu số 07-HS ban hành kèm theo Nghị quyết số 05/2017/NQ-HĐTP ngày 19 tháng 9 năm 2017 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
Xem thêm:
- Giải quyết yêu cầu của bị hại trong việc rút yêu cầu khởi tố vụ án ở giai đoạn xét xử phúc thẩm
- Những hành vi có thể bị xử phạt hành chính trong hoạt động tố tụng
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest
- Bài viết trong lĩnh vực nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn.
