Khái niệm khởi tố và truy tố nghe có vẻ đồng nhất những thực tế chúng lại rất khác nhau, điều này đã gây khá nhiều sự nhầm lẫn cho bạn đọc. Vậy khởi tố và truy tố khác nhau như thế nào? Sau đây là bài viết phân biệt hai khái niệm trên cụ thể nhất.
Mục lục bài viết
Khái niệm
Khởi tố
Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên trong thủ tục tố tụng hình sự, khi đó cơ quan có thẩm quyền có nhiệm vụ xác định sự việc có hay không có dấu hiệu của tội phạm để đưa ra quyết định về việc khởi tố hoặc ra quyết định không khởi tố vụ án.
Việc khởi tố hình sự nhằm kịp thời phát hiện nhanh chóng các hành vi phạm tội. Bởi chỉ có thể thông qua việc kiểm tra, xác minh kịp thời các nguồn tin về tội phạm của cơ quan có thẩm quyền thì mới có điều kiện làm rõ việc có hay không dấu hiệu tội phạm của vụ việc.
Quyết định khởi tố vụ án là cơ sở quan trọng để thực hiện việc điều tra. Cơ quan có thẩm quyền không được tiến hành các hoạt động điều tra khi chưa có quyết định khởi tố, trừ một số hoạt động được tiến hành trong quá trình giải quyết các kiến nghị khởi tố, tố giác, tin báo tội phạm.
Truy tố
Sau giai đoạn khởi tố và điều tra vụ án, cơ quan có thẩm quyền tiến hành việc truy tố. Khi kết thúc giai đoạn điều tra vụ án hình sự, cơ quan điều tra làm bản kết luận điều tra gửi đến Viện kiểm sát cùng cấp kèm theo hồ sơ vụ án và đề nghị truy tố.
Trên cơ sở kết quả điều tra và các tài liệu trên, Viện Kiểm sát căn cứ vào các quy định của pháp luật để tiến hành các biện pháp cần thiết nhằm đưa ra đánh giá khách quan, toàn diện về vụ án hình sự do cơ quan điều tra chuyển đến. Đó có thể là quyết định đưa bị can ra để xét xử trước toà án hoặc đưa ra những quyết định tố tụng khác để giải quyết đúng đắn vụ án hình sự.
Phân biệt truy tố và khởi tố theo pháp luật tố tụng hình sự
Cơ sở pháp lý
Khởi tố: được quy định từ Điều 143 đến Điều 162 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
Truy tố: được quy định từ Điều 236 đến Điều 242 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
Khái niệm
Khởi tố hình sự là giai đoạn đầu tiên trong thủ tục tố tụng hình sự, khi đó cơ quan có thẩm quyền có nhiệm vụ xác định sự việc có hay không có dấu hiệu của tội phạm để đưa ra quyết định về việc khởi tố hoặc ra quyết định không khởi tố vụ án.
Truy tố là giai đoạn mà Viện Kiểm sát căn cứ vào các quy định của pháp luật để tiến hành các biện pháp cần thiết nhằm đưa ra đánh giá khách quan, toàn diện về vụ án hình sự do cơ quan điều tra chuyển đến.
Mối quan hệ
Quyết định khởi tố vụ án hình sự phải có trước quyết định khởi tố bị can. (vì sau khi khởi tố vụ án bước vào giai đoạn điều tra thì cơ quan có thẩm quyền mới điều tra căn cứ xác định 04 yếu tố cấu thành tội phạm để có căn cứ khởi tố bị can).
Tuy nhiên, trong thực tế giải quyết vụ án hình sự, cơ quan có thẩm quyền có thể ban hành hai quyết định này cùng một thời điểm ngay khi xác định tại sự việc, sự kiện phạm tội có dấu hiệu tội phạm thì cũng đồng thời xác định được ngay người thực hiện hành vi phạm tội. (như trường hợp bắt tội phạm quả tang)
Thẩm quyền
Khởi tố: Điều 153 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về thẩm quyền khởi tố hình sự. Theo đó, các cơ quan có thẩm quyền khởi tố hình sự bao gồm: cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Cơ quan được giao nhiệm vụ, Hội đồng xét xử.
Truy tố: theo quy định pháp luật tố tụng hiện hành, Viện kiểm sát là cơ quan duy nhất có quyền truy tố.
Thời hạn ra quyết định
Khởi tố: Theo quy định tại Khoản 1 Điều 147 Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành, kể từ ngày nhận được kiến nghị khởi tố hay tố giác, tin báo về tội phạm, trong thời hạn 20 ngày Cơ quan điều tra, cơ quan có thẩm quyền điều tra phải kiểm tra, xác minh và ra một trong các quyết định:
(i) Quyết định về việc khởi tố vụ án hình sự;
(ii) Quyết định về việc không khởi tố vụ án hình sự;
(iii) Quyết định về việc tạm đình chỉ việc kiến nghị khởi tố, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm.
Truy tố: Theo quy định tại Điều 240 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, thời hạn truy tố được xác định tùy vào loại tội phạm, tính từ ngày Viện kiểm sát nhận được hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra:
(i) Với tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm nghiêm trọng thì trong thời hạn 20 ngày;
(ii) Với tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng thì trong thời hạn 30 ngày.
Công việc thực hiện
Khởi tố: thực hiện việc điều tra, phát hiện và xác định các dấu hiệu của tội phạm trong việc thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội hay không.
Truy tố: đánh giá một cách khách quan, toàn diện các tài liệu của vụ án hình sự do Cơ quan điều tra chuyển đến, xác định các căn cứ pháp lý để ra quyết định cần thiết.
Ngoài ra, bạn đọc có thể xem thêm một số bài viết liên quan tại Luật Tố tụng
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest
- Bài viết trong lĩnh vực nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn.
